İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme
Tarihin büyük filozoflarından John Locke, ilk olarak 1690’da basılmış İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme’de matematiksel, doğa bilimsel, dinî ve ahlakî bilgileri nasıl öğrendiğimize dair kapsamlı bir analiz yapar. Bazı bilgilerin bizde doğuştan bulunduğunu savunan teoriyi reddederek Locke, bilginin duyumlar ve deneyimlerle elde edildiğini, akıl sayesinde çözümlendiğini ve geliştiğini savunur. Bu önemli iddialarını güçlü bir sağduyuyla savunurken uzay ve zaman, anlam, özgür irade ve kimlik üzerine birçok önemli düşüncesini de belirtmekten geri kalmaz. Sonuçta Deneme, Descartes’ın çalışmalarıyla birlikte modern felsefe için gündemi büyük ölçüde belirleyen etkili, öncü bir iş olarak ortaya çıkmıştır.
Yönetim Üzerine Birinci İnceleme
John Locke’un Yönetim Üzerine İki İnceleme adlı başyapıtı iki kitaptan oluşmaktadır. Başyapıtın ilk bölümü olan Yönetim Üzerine Birinci İnceleme Hobbes ve Filmer’in “mutlak egemen”ine bir reddiyeden oluşur ve kutsal monark ya da siyasal iktidarın kutsallığı düşüncesine kuvvetli bir darbe indirir. Birinci İnceleme siyasal iktidarın gökyüzünden yeryüzüne indirilmesi olarak da yorumlanabilir.
Eser, 17. Yüzyıl İngilteresi’nde mutlakıyetçilik düşüncesine meydan okuyarak, modern demokratik düşüncenin temellerini atmıştır. Locke Birinci İnceleme’de İkinci İnceleme’de geliştireceği düşüncelerine bir temel hazırlamaktadır. Öncelikle mevcut mutlak monarşilerin neden Tanrısal kaynaklı olamayacaklarını Kutsal Kitap metinlerine dayalı olarak göstermekte ve mutlak monarşilerin Tanrısal kaynaklarını çürütmektedir. Bu amaçla mutlak monarşiyi savunmaya yönelik Eski Ahit ayetlerini doğrudan incelemekte ve mutlak monarşinin bu ayetlerde bir dayanağının bulunmadığını göstermektedir.
Locke İkinci İnceleme’ye, Birinci İnceleme’de elde edilen bulguları özetlemekle başlamaktadır. Bundan sonra Tanrısal kaynaklı olma ihtimali kalmayan yönetimin dayanaklarını aramakta ve bu yönetimin, insanlar arasında yapılacak toplum sözleşmesinden başka bir dayanağının bulunamayacağını tutarlı biçimde ortaya koymaktadır.
Kaynaklarda genellikle İkinci İnceleme’ye atıfta bulunulduğuna bakarak Birinci İnceleme’nin göreceli olarak önemsiz olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Oysa Birinci İnceleme anlaşılmaksızın Locke’un düşüncelerini bütünselliği için kavramanın olanağı yoktur. Locke bütünselliği içinde kavranmadığında kendisine ait olmayan sonuçlar üretme tehlikesi ortaya çıkmaktadır.
Yönetim Üzerine İki İnceleme, insanlık tarihinde kalıcı bir iz bırakan bir başyapıt; siyaset felsefesi ve tarihinin dönüm noktalarından birini oluşturur. Bu önemli felsefi eserin doğru anlaşılması, iki incelemenin birlikte değerlendirilmesini gerektirir. Son olarak belirtmek gerekir ki Birinci İnceleme son derece güçlü bir teokrasi eleştirisi sunmaktadır. Eserin teokratik devlet ve laiklik ilkesi ile ilgilenenlere söyleyecek çok sözü vardır.
Yönetim Üzerine İkinci İnceleme
Siyasî düşünce tarihinin en dikkat çekici isimlerinden olan John Locke’un Yönetim Üzerine İkinci İnceleme adlı eseri siyaset felsefesinde çığır açıcı kaynakların başında gelmektedir.
Günümüzde, siyasal liberalizmin “kurucu babalar”ından sayılan Locke’un en önemli ve en çok referans verilen siyasî eseri İkinci İnceleme, 19. Yüzyıl’da sosyalist düşünceye de dayanak yapılmıştır. Aslında Yönetim Üzerine İki İnceleme’nin ikinci bölümü olan bu eser, liberallere göre liberal düşüncenin, sosyalistlere göre sosyalist düşüncenin ana temalarını ortaya koymakta ve işlemektedir. Eserin ilk bölümü olan Birinci İnceleme Hobbes’un “mutlak egemen”ine bir reddiyeden oluşur ve kutsal monark düşüncesine en kuvvetli darbeyi indirir. İkinci İnceleme ise mutlak monarşinin bu darbeyle yıkımından sonra sözleşmeye dayalı sivil (aynı zamanda siyasal) toplumu ya da devleti inşa eder.
Locke’un eşitlik, özgürlük, mülkiyet, toplum sözleşmesi, temsilî hükûmet, yasamanın üstünlüğü, kuvvetler ayrılığı, direnme hakkı, emek-değer teorisi gibi kavramlar üzerine yazdıkları, farklı kutuplarda bulunan düşünce akımları için yüzyılları aşan bir kavramsal/kuramsal zemin oluşturmuş ve ilgi odağı olmuştur. Örneğin günümüzde Montesquieu’ye ait olduğu düşünülen kuvvetler ayrılığı kuramına asıl öncülük eden Locke’un bu eseridir. Bu kuramsal zemin sadece fikir dünyasını değil, modern dünyayı da şekillendirmiştir. Gerek 1688 İngiliz Şanlı Devrimi’nde gerek 1776 Amerikan Devrimi’nde gerekse Amerikan Anayasası’nda Locke ve onun fikirleri başroldedir.
Bu eserin sadece yukarıdaki kavramlarla ilgili inceleme ve araştırma yapan okuyucular için değil, yaşadığı toplum ve devletin, doğası ve amacı ile ilgilenen herkes için bir başucu kaynağı olması gerekir.
Tarihin büyük filozoflarından John Locke, ilk olarak 1690’da basılmış İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme’de matematiksel, doğa bilimsel, dinî ve ahlakî bilgileri nasıl öğrendiğimize dair kapsamlı bir analiz yapar. Bazı bilgilerin bizde doğuştan bulunduğunu savunan teoriyi reddederek Locke, bilginin duyumlar ve deneyimlerle elde edildiğini, akıl sayesinde çözümlendiğini ve geliştiğini savunur. Bu önemli iddialarını güçlü bir sağduyuyla savunurken uzay ve zaman, anlam, özgür irade ve kimlik üzerine birçok önemli düşüncesini de belirtmekten geri kalmaz. Sonuçta Deneme, Descartes’ın çalışmalarıyla birlikte modern felsefe için gündemi büyük ölçüde belirleyen etkili, öncü bir iş olarak ortaya çıkmıştır.
Yönetim Üzerine Birinci İnceleme
John Locke’un Yönetim Üzerine İki İnceleme adlı başyapıtı iki kitaptan oluşmaktadır. Başyapıtın ilk bölümü olan Yönetim Üzerine Birinci İnceleme Hobbes ve Filmer’in “mutlak egemen”ine bir reddiyeden oluşur ve kutsal monark ya da siyasal iktidarın kutsallığı düşüncesine kuvvetli bir darbe indirir. Birinci İnceleme siyasal iktidarın gökyüzünden yeryüzüne indirilmesi olarak da yorumlanabilir.
Eser, 17. Yüzyıl İngilteresi’nde mutlakıyetçilik düşüncesine meydan okuyarak, modern demokratik düşüncenin temellerini atmıştır. Locke Birinci İnceleme’de İkinci İnceleme’de geliştireceği düşüncelerine bir temel hazırlamaktadır. Öncelikle mevcut mutlak monarşilerin neden Tanrısal kaynaklı olamayacaklarını Kutsal Kitap metinlerine dayalı olarak göstermekte ve mutlak monarşilerin Tanrısal kaynaklarını çürütmektedir. Bu amaçla mutlak monarşiyi savunmaya yönelik Eski Ahit ayetlerini doğrudan incelemekte ve mutlak monarşinin bu ayetlerde bir dayanağının bulunmadığını göstermektedir.
Locke İkinci İnceleme’ye, Birinci İnceleme’de elde edilen bulguları özetlemekle başlamaktadır. Bundan sonra Tanrısal kaynaklı olma ihtimali kalmayan yönetimin dayanaklarını aramakta ve bu yönetimin, insanlar arasında yapılacak toplum sözleşmesinden başka bir dayanağının bulunamayacağını tutarlı biçimde ortaya koymaktadır.
Kaynaklarda genellikle İkinci İnceleme’ye atıfta bulunulduğuna bakarak Birinci İnceleme’nin göreceli olarak önemsiz olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Oysa Birinci İnceleme anlaşılmaksızın Locke’un düşüncelerini bütünselliği için kavramanın olanağı yoktur. Locke bütünselliği içinde kavranmadığında kendisine ait olmayan sonuçlar üretme tehlikesi ortaya çıkmaktadır.
Yönetim Üzerine İki İnceleme, insanlık tarihinde kalıcı bir iz bırakan bir başyapıt; siyaset felsefesi ve tarihinin dönüm noktalarından birini oluşturur. Bu önemli felsefi eserin doğru anlaşılması, iki incelemenin birlikte değerlendirilmesini gerektirir. Son olarak belirtmek gerekir ki Birinci İnceleme son derece güçlü bir teokrasi eleştirisi sunmaktadır. Eserin teokratik devlet ve laiklik ilkesi ile ilgilenenlere söyleyecek çok sözü vardır.
Yönetim Üzerine İkinci İnceleme
Siyasî düşünce tarihinin en dikkat çekici isimlerinden olan John Locke’un Yönetim Üzerine İkinci İnceleme adlı eseri siyaset felsefesinde çığır açıcı kaynakların başında gelmektedir.
Günümüzde, siyasal liberalizmin “kurucu babalar”ından sayılan Locke’un en önemli ve en çok referans verilen siyasî eseri İkinci İnceleme, 19. Yüzyıl’da sosyalist düşünceye de dayanak yapılmıştır. Aslında Yönetim Üzerine İki İnceleme’nin ikinci bölümü olan bu eser, liberallere göre liberal düşüncenin, sosyalistlere göre sosyalist düşüncenin ana temalarını ortaya koymakta ve işlemektedir. Eserin ilk bölümü olan Birinci İnceleme Hobbes’un “mutlak egemen”ine bir reddiyeden oluşur ve kutsal monark düşüncesine en kuvvetli darbeyi indirir. İkinci İnceleme ise mutlak monarşinin bu darbeyle yıkımından sonra sözleşmeye dayalı sivil (aynı zamanda siyasal) toplumu ya da devleti inşa eder.
Locke’un eşitlik, özgürlük, mülkiyet, toplum sözleşmesi, temsilî hükûmet, yasamanın üstünlüğü, kuvvetler ayrılığı, direnme hakkı, emek-değer teorisi gibi kavramlar üzerine yazdıkları, farklı kutuplarda bulunan düşünce akımları için yüzyılları aşan bir kavramsal/kuramsal zemin oluşturmuş ve ilgi odağı olmuştur. Örneğin günümüzde Montesquieu’ye ait olduğu düşünülen kuvvetler ayrılığı kuramına asıl öncülük eden Locke’un bu eseridir. Bu kuramsal zemin sadece fikir dünyasını değil, modern dünyayı da şekillendirmiştir. Gerek 1688 İngiliz Şanlı Devrimi’nde gerek 1776 Amerikan Devrimi’nde gerekse Amerikan Anayasası’nda Locke ve onun fikirleri başroldedir.
Bu eserin sadece yukarıdaki kavramlarla ilgili inceleme ve araştırma yapan okuyucular için değil, yaşadığı toplum ve devletin, doğası ve amacı ile ilgilenen herkes için bir başucu kaynağı olması gerekir.